Фразеология деген термин негізінен екі түрлі мағынада қол-данылады. Бірінші мағынасы тілдегі тиянақты тіркестерді тексеретін тіл білімнің саласы дегенді, екіышісі — бір тілдегі фразеологизм байлығының тұтас жиынтығы дегенді білдіреді. Алай-да фразеологизмдер жеріне жеткізе зерттсліп біткен гылым деп айтуға болмайды. Мұның шріігілмеген даулы мәселелері ,өте көп. Сондықтан да соңғы 15—20- жылға дейін мұны жеке пән ретінде арнайы зерттеушілер тым аз болды. Читать реферат →
ТІЛГЕ ҚАТЫСТЫҒЫНА ҚАРАЙ ТОПТАСТЫРУ Қазіргі қазақ тілі ауызекі сөйлеу тілі және әдеби тіл болып екі салага бөлінуімен байланысты оның сөздік құрамдағы сөздері де негізінен осы скі салага іштей бейімделіп топтасады. Сонымен бірге осы екі салаға бірдей қызмет атқаратын ортақ сөздер де болады. Мәселен, тілдегі жалпылама лексика әдеби тілде кандай мәнді қызмет атқарса, ауызекі сөйлеу тілінде де сондай маңызды қызметке жегіледі. Мүндай ортақ сөздер болмаса, бір тілдің екі түрлі формасы екі басқа тіл болып көрінері еді. Жалпылама лексика ешбір мамандықты талғамайды, бір тілде сөйлеуші халықтың бәріне бірдей сөйлегенде де, жазғанда да бірдсн-бір үйытқы, негізгі тірек болады. Сөздік құрамдағы жалпылама лексикага қатысты сан жағынан мол, ең қажетті сөздер-білмеген, түсінбейтін адам сол тілді еркін біледі деуге келмейді..
Варваризмдер тілге етене болып сіңбеген, соншалықты зәрулігі жоқ, бөтен тілдің сөзі деген ұғымды білдіреді. Варварнзмдерді қолданудың әр түрлі жолдары бар:
1. Кейде бір халықтың шьшайы өмірін, түрмыс-салтын суреттеп көрсетпек болғанда, сол елдің ұлттық ерекшелігін бсйнелеу мақсатымен варваризмдер саналы түрде әдейі қолданылады. Мәселен, неміс халкының өмірін суреттегенде фрау, кухен, кай-зер сияқты сөздерді, ағылшын өмірін суреттегеиде сэр, мистер, коттедж тәрізді сөздерді, француз өмірін суреттегенде мадам, франк, мосье сияқты сөздерді, Орта Азия халыктарының өмірін суреттегендешайхана, аул, кәуап, арық. пиала, паранджа, қыш-лак, тәрізді сөздерді қолдану орынды деп есептеледі. Читать реферат →
Қазақ халқьшың жалпыға ортақ біртұтас әдеби тілінің бо- луымен қатар белгілі тсрриториялық аймақта ғана ауызекі тілде шектеліп айтылатын жсргілікті диалектілік ерекшеліктері де ксздеседі. Осындай беліілі өлкеде гана таралу шсгі бар жалпы халықтық сөз байлыгыпа енбейтін сөз айырмашылығын диалеі ті-лік лексика деп атаймыз. Читать реферат →
Қарапайым сөздер де ауызекі сөйлеу тіліндегі лексиконнық бір саласы. Бұлардық екі түрлі ерекшелігі бар: а) стильдік мәні бір нәрсенің бағасын кемітіп, қүнын түсіріп төмендету бағыты болады; ә) диалектизмдер сияқты территориялық жагынан шек-телген емес, жалпы халыкқа бірдей таныс сөздер. Читать реферат →
Бүл топқа ауызскі сөйлеу тіліндегі күнделікті қарым-қаты настағы сөздср жатады. Ауызекі сөйлсу тіліндс әдсби (жазба тілмен салыстырганда сркіндікке көп жол беріледі. Біреу мен бір- реу қысылыспай емін-еркін сөйлеседі. Дос-жар бірге жүріп, бірге түрған кұрбы-құрдас адамдардың арасында, күдандалы-жеке-жат, нағашылы-жиенді кісілер бір-бірімен көріскенде тұрмыстық сөздср көбірек пайдаланылады. Читать реферат →
Ертедегі жазба мүралардың тілін, соларга тән жазу сшльдері кітаби тіл дсп, ал сол көне нұсқаларда колданылған бүкіл түрлі тілдсріне ортак сөздер кітаби лексика дсп аталады.Читать реферат →
Ғылым мен техниканың, өндіріс пен ауыл шаруашылығының, мәдениет пен тұрмыстын канат жайып, кснінсн дамыған шағында жаңа ұғымдарды білдіретін жаңа сөздер тілге топтап енеді. Осындай жаңа сөздер есік ашып, өміргс алғаш енген кезінде неологизмдер деп аталады. Читать реферат →
Тіл қоғмдық қүбылыс болғандықтан, ондағы болып жататын неше алуан өзгерісгср сездік қүрамның дамуына да түр түрлі әсср етіп отырады Көп жағдайда тілдін лексикасы жаңа сөздердің есебінен кемеліеніп, үнемі толығып отырса,_ енді бір ретте кейбір сөздердің тозығы жетпі көнеруіне әкеп соғады Қөнеру процесі кенет бірден бола қалатын қүбылыс емес, әуелі, қолдану жиілігін бәсеңдетіп, пассив сөзге ауысады да, соңынан жаңа ұрпақтың біреине жсткенмен, кейінгілерге еркін жете алмай, түсініксіз болып ұмтыла басгайды.Читать реферат →
Тіліміздің сөздер табиғатына қарай алуан түрлі болады.Белгілі бір сөздің тобы нені болса да атаса екінші біреулерінің сондай қызметінің үстіне сан алуан стильдік мәні мен бейнелі мағынасы болады. Осындай сезімге түрлі –түрлі әсер ететін сөздердің тобын бейнелі сөздер немесеэмоционалды-экспрессивті сөздер деп атайды. Бейнелі сөздер экспрессивті сөздер және эмоционалды сөздер болып екі топқа бөлінеді. Читать реферат →
